Het pensioenakkoord: Wat komt er op de bestuurstafel?

By Muhittin Elvan, Pim Poppe & Corné Reniers / October 2020

Over het nieuwe pensioenstelsel is in de woorden van Minister Koolmees tien jaar gepraat en tien jaar onderhandeld. Daarna is nog een jaar gespendeerd aan de uitwerking. Met de instemming van de FNV afgelopen 4 juli hebben het kabinet en sociale partners definitief overeenstemming bereikt over de uitwerking van pensioenakkoord. Het pensioenakkoord is voor vrijwel elk pensioenfonds een dwingende opdracht een materiële verandering te bewerkstelligen. Veel zal nog moeten worden ingevuld door de wetgever, toch kan een aantal contouren van een implementatieplan nu al worden geschetst en kan voorspeld worden wat naar verwachting op de bestuurstafel zal komen. Dat doen we in dit paper.

Download

Belangrijkste boodschappen

Uitwerken: hoewel de contouren van het pensioenakkoord helder zijn, moeten veel belangrijke elementen door de sociale partners en de besturen van de pensioenfondsen worden uitgewerkt.
Implementatie: de implementatie van het pensioenakkoord zal aandacht, wijsheid en doorzettingsvermogen vereisen.
Ervaring: een groot deel van de aandacht van een pensioenfondsbestuur zal de komende jaren uitgaan naar de implementatie van het nieuwe akkoord. Er dient daarom voldoende bestuurlijke ervaring te zijn met het beheersen van grote veranderingstrajecten. Mogelijk dient de bestuurssamenstelling te worden aangepast.
Evenwichtige afweging: de sociale partners moeten de regeling per fonds verder invullen waarbij een evenwichtige afweging van belangen van deelnemers dient plaats te vinden.
Vanuit de eindsituatie: het verdient de voorkeur vanuit de eindsituatie terug te redeneren naar de stappen die er gezet dienen te worden.
Huidige rechten: een beoordeling of de huidige pensioenadministratie aangepast kan worden om de rechten in het nieuwe pensioenstelsel te administreren dient tijdig plaats te vinden.
Communicatieplan: er dient een duidelijk communicatieplan te worden opgesteld met als doel de (gewezen) deelnemers en gepensioneerden te informeren over de gevolgen en de stappen die dienen te worden genomen.

Contouren van een implementatiestrategie

In het akkoord zijn tal van kaders opgenomen waar de overstap en de eindsituatie aan moeten voldoen, maar niet zodanig dat sprake is van een implementatie van voorgeschreven regels. Integendeel, elk pensioenfonds heeft veel te besluiten over de nieuwe eigen spelregels. Van belang is het onderscheid in twee groepen besluiten. Enerzijds alles dat de overstap aangaat en anderzijds het nieuwe pensioenproduct. In termen van een projectmatige aanpak is het nieuwe pensioenproduct de toekomstige situatie, welke vanuit de huidige situatie wordt bereikt door de gap te overbruggen (de transitie uit te voeren). De juiste volgorde in de besluitvorming is het eerst vaststellen van de toekomstige situatie en dan pas de transitie te starten. Immers, als de details van het nieuwe pensioenproduct nog niet duidelijk zijn, dan staat niet vast wat de overstap moet bewerkstelligen. De eerste aandacht dient dus uit te gaan naar het nieuwe pensioenproduct. Daarmee is niet bedoeld dat dit belangrijker is dan de transitie. Enkel de juiste volgorde is bedoeld.

De kenmerken waar het nieuwe pensioenproduct aan moet voldoen, wordt in het pensioenakkoord vooral beschreven vanuit het perspectief van de deelnemer. Bijvoorbeeld, de afschaffing van de doorsneesystematiek en de overgang van een uitkeringsovereenkomst naar een premieovereenkomst. De terminologie het nieuwe pensioenproduct zoals gebruikt in dit paper is bedoeld betrekking te hebben op alle aspecten. De kernvraag die bij de toekomstige situatie hoort, luidt: hoe werkt het pensioenfonds nieuwe stijl? Dat omvat naast de pensioenregeling ook de pensioenuitvoering en de governance. Het is bijvoorbeeld aannemelijk, betreffende de balans tussen assets en liabilities, dat in de toekomst relatief meer aandacht nodig is voor de beleggingen. Meer dan heden waarin liabilities vaak een dwingende werking hebben. Impact is te verwachten op de definitie van liability, op de aard van periodieke Asset Liability Management (ALM) studies, op de samenstelling en evaluatie van beleggingsportefeuilles, op risico parameters en op de dashboards van beleggings- en risicomanagement comités. Het werk van de pensioenfondsbestuurder, van de risicomanager, van het beleggingscomité en van de administrateur verschuift mee.

De bedoeling van dit paper is om op deze vlakken bewustzijn te creëren, welke leidt tot inzichten over aankomende veranderingen. Inzichten in veranderingen in wat de belangrijkste parameters van het besturen van een pensioenfonds zijn en in de daarbij benodigde methodes en technieken. Die wetenschap is nodig om tijdig (nieuwe) functies te versterken en sterk te staan om uitvoering te geven aan de overstap en de nieuwe bestuurswijze.

In dit paper lichten we de veranderingen toe vanuit het perspectief van de pensioenfondsbestuurder. We geven aan welke onderwerpen op de bestuurstafel zouden moeten komen.

Lees de volledige paper